Nhưng trước hết chúng ta hãy dành mười phút để sử dụng chiếc mũ xanh tư duy và xem xem liệu chúng ta có thể có một cách tiếp cận hoàn toàn mới mẻ. Khi cùng xem xét một ý tưởng, người tư duy theo lối tư duy mũ vàng lựa chọn những khía cạnh tích cực, trong khi đó người tư duy theo chiếc mũ đen lại lựa chọn những khía cạnh tiêu cực. Sự kích động có vai trò như một cú huých chúng ta thoát khỏi mẫu tư duy hiện thời.
Tất cả những điều mà tôi đề cập đến trong cuốn sách này đều rõ ràng và lôgíc. Cách hiểu thứ 2 của từ «mới mẻ» đó là sự «mới mẻ thật sự», đó là một sáng kiến hoặc một khái niệm mà trước đó chưa từng xuất hiện ở bất cứ đâu. Đó cũng là người có thể nêu ra vấn đề và được mọi người hưởng ứng tìm các giải pháp cho vấn đề đó.
Ngoài ra, trong thời gian mọi người sử dụng mũ xanh da trời để thảo luận, bất cứ ai cũng có thể gợi ý theo thủ tục. Thật đáng buồn là thường thì chẳng có gì là hoàn hảo. Tương tự như vậy, sẽ rất hữu ích nếu trong bất kỳ trường hợp nào, chúng ta có thể khiến mọi người chuyển từ lối tư duy cá nhân sang lối tư duy đồng thuận để xem xét vấn đề.
Nó đòi hỏi sự cân bằng hai giá trị xung đột nhau. Nhiệm vụ của người tư duy mũ xanh là đưa một cuộc thảo luận vào khuôn khổ qui ước sẵn khi cuộc thảo luận đó trở nên lộn xộn. Người tư duy mũ xanh kêu gọi sự sử dụng những chiếc mũ tư duy khác.
Những lúc như thế này, vai trò của người tư duy mũ xanh là hỏi xem liệu có thông tin mũ trắng nào có thể giải quyết vấn đề này. Nhưng từ "xu hướng" thường được dùng để chỉ những sự việc đang và sẽ tiếp diễn. Đã từng có một người đàn ông rơi khỏi một chiếc máy bay mà không có dù, vậy mà ông ta vẫn sống sót.
Người tư duy mũ xanh không chỉ là người lái xe dọc theo tuyến đường, anh ta cũng là người quan sát những người lái xe. Vậy với lối tư duy chiếc mũ trắng, ta có thể chấp nhận thông tin ở mức độ diễn đạt nào. Nhưng khi đưa ra những dữ liệu, con người đã không làm thể hiện được vai trò đơn giản như một chiếc máy tính.
Nếu là ý tưởng mới đang định hình thì đó là một cách tốt để tìm ra cách làm hợp lý 5% còn lại. Lối tư duy mũ xanh kiểm soát kiểu tư duy thảo luận cũng giống như một người đánh xe ngựa điều khiển con ngựa bằng cách hướng dẫn nó từng bước, từng bước một. …Kết luận anh đưa ra không thống nhất với những điều anh đã nói.
Chiếc mũ vàng lại là cơ hội để mọi người xem xét giá trị của sự việc. Thông thường, khi hai người có hai quan điểm khác nhau, tranh luận sẽ nổ ra. Hãy xem xét vấn đề theo từng khía cạnh: tình cảm, trật tự logic, thông tin, sự sáng tạo… Khái niệm này chính là phương thức tư duy Sáu chiếc mũ.
Trong khi đó, cũng có người chọn cách tiết kiệm tiền khi lạm phát xảy ra vì họ nghĩ họ sẽ cần nhiều tiền hơn. Họ ưa thích việc nêu lên kết luận trước, sau đó dùng sự kiện, số liệu thực tế để lý giải cho quyết định đó. Lối tư duy chiếc mũ vàng cũng là cách tư duy để biểu lộ ước mơ và khả năng nhìn nhận vấn đề.
Chiếc mũ đỏ cũng là một cơ hội để mọi người đưa ra những nhận định về mặt trí tuệ: Hầu hết những công ty duy trì hoạt động bằng cách trông chờ vào lợi nhuận bán hàng trong tương lai đều đi đến chỗ phá sản. Khởi đầu khi tự bạn cảm thấy rằng một người nào đó có cách cư xử khiến bạn bị xúc phạm, thì sau đó toàn bộ những suy nghĩ của bạn về người đó đều bị luồng suy nghĩ này thống trị.